Wat is parafraseren? Citeren begrijpen en plagiaat vermijden

Parafraseren is een essentiële vaardigheid voor elke student die werkt aan een scriptie, essay of wetenschappelijk paper. Het lijkt simpel, maar veel studenten maken fouten die leiden tot onbedoeld plagiaat.
In deze gids leer je:

1. Wat is parafraseren en waarom het cruciaal is voor je academische werk
2. Het verschil tussen citeren en parafraseren, en wanneer je welke methode gebruikt
3. Hoe je stap voor stap parafraaseert zonder de originele betekenis te verliezen
4. Veelgemaakte fouten bij parafraseren en hoe je ze vermijdt
5. Praktische tools en voorbeelden voor betere parafrasen

Of je nu je scriptie laten schrijven wilt of zelf aan de slag gaat, deze complete gids helpt je om bronnen correct te verwerken en plagiaat te voorkomen.

Parafraseren is het in eigen woorden weergeven van andermans ideeën uit een tekst of uitspraak, zonder de oorspronkelijke betekenis te veranderen. Het is een manier om te laten zien dat je de stof hebt begrepen en dat je deze in je eigen stijl kunt uitleggen. Het is belangrijk om de bron te vermelden om plagiaat te voorkomen.

De parafraseren betekenis gaat verder dan alleen woorden vervangen door synoniemen. Je moet de informatie echt begrijpen, verwerken en daarna op jouw manier opnieuw formuleren. Dit laat zien dat je de materie beheerst en niet simpelweg tekst kopieert.

Kenmerken van parafraseren:

• Eigen woorden: De tekst wordt volledig in je eigen bewoordingen geschreven. Alleen een paar woorden veranderen of de zinsvolgorde aanpassen is niet voldoende en kan als plagiaat worden beschouwd.
• Zelfde betekenis: De oorspronkelijke boodschap blijft intact. Je voegt geen nieuwe interpretaties toe en laat geen belangrijke details weg.
• Bronvermelding verplicht: Ook bij parafraseren moet je altijd aangeven waar de informatie vandaan komt. Dit doe je met een correcte bronvermelding in je tekst.
• Eigen structuur: Je herschrijft de tekst in een andere opbouw. De volgorde van argumenten of voorbeelden mag verschillen van het origineel.

Citeren is het letterlijk overnemen van tekst uit een bron, die je tussen aanhalingstekens plaatst en altijd moet vermelden met een bronverwijzing. Je gebruikt het om de exacte woorden van een auteur te gebruiken om een punt te verduidelijken, een begrip te definiëren, bewijs te leveren of de originele formulering te analyseren.

Citeren in je scriptie moet altijd gebeuren met een duidelijke bronvermelding, om plagiaat te voorkomen. Gebruik citaten spaarzaam en alleen wanneer de exacte bewoordingen van de auteur essentieel zijn voor je argument.

Plagiaat is het overnemen van andermans ideeën of werk en presenteren als het eigen werk, vaak door het niet correct vermelden van de bron. Dit is riskant voor studenten omdat het wordt gezien als fraude en kan leiden tot sancties zoals een onvoldoende voor de opdracht, ongeldigverklaring van het werk, of zelfs schorsing van de opleiding bij ernstige gevallen.

Plagiaat in je scriptie heeft verstrekkende gevolgen voor je academische carrière. Universiteiten gebruiken geavanceerde plagiaatsoftware die zelfs kleine overtredingen detecteert, waardoor het risico op ontdekking zeer groot is.

De keuze tussen parafraseren en citeren hangt af van het doel van je tekst en de aard van de informatie. Als algemene regel geldt: parafraseer zo veel mogelijk en citeer alleen wanneer de exacte woorden ertoe doen. Dit zorgt voor een betere leesbaarheid en laat zien dat je de stof echt begrijpt.

Veel studenten gebruiken parafraseren online tools om te controleren of hun parafrase voldoende verschilt van het origineel. Voor professionele begeleiding kun je ook scriptiehulp inschakelen die je leert wanneer welke methode het beste werkt.

Vuistregel: In een gemiddelde scriptie bestaat 80-90% uit parafrasen en 10-20% uit citaten. Te veel citaten maken je tekst onsamenhangend en suggereren gebrek aan eigen analyse.

Parafraseren is een vaardigheid die je leert door oefening. Veel studenten denken dat het simpelweg woorden vervangen is, maar effectief parafraseren vereist een systematische aanpak. Volg deze stappen om tot een goede parafrase te komen die vrij is van plagiaat.

Begin met het grondig lezen van de brontekst. Lees de passage minstens twee tot drie keer om de kernboodschap echt te begrijpen. Probeer de tekst te begrijpen zonder direct te denken aan hoe je het gaat herschrijven. Focus op wat de auteur precies bedoelt.

Markeer of noteer de belangrijkste informatie uit de tekst. Wat zijn de hoofdargumenten? Welke feiten of voorbeelden worden gegeven? Leg het origineel nu even weg – dit is cruciaal om te voorkomen dat je onbewust dezelfde formulering overneemt.

Probeer nu de kernpunten op te schrijven zonder naar de oorspronkelijke tekst te kijken. Gebruik je eigen woorden en zinsstructuur. Dit helpt je om echt in je eigen stijl te schrijven in plaats van alleen woorden te vervangen. Denk eraan: je vertelt het verhaal opnieuw op jouw manier.

Leg je parafrase naast de originele tekst en controleer twee dingen: bevat je versie dezelfde betekenis én is de formulering voldoende anders? Let op zinsdelen en de combinatie van woorden – deze moeten significant verschillen van het origineel.

Sommige vakspecifieke termen kun je niet parafraseren. Bij wetenschappelijke artikelen bijvoorbeeld, blijven bepaalde concepten hetzelfde. Dat is prima, zolang de rest van je tekst in eigen woorden is geschreven.

Vergeet niet om de correcte bronvermelding toe te voegen met de auteursnaam en publicatiejaar. Ook een perfecte parafrase is plagiaat zonder bronverwijzing. Vermeld de bron direct na je geparafraseerde passage.

Bron: Vrije Universiteit Amsterdam. (2025). Parafraseren. Toolkit Academische Vaardigheden. https://www2.fgw.vu.nl/acva/omgaan-met-bronmateriaal/parafraseren.php

De beste manier om te leren parafraseren is door concrete voorbeelden te bestuderen. Hieronder zie je het verschil tussen een correcte parafrase en een foutieve parafrase die als plagiaat wordt beschouwd. Let goed op de verschillen in formulering, zinsstructuur en woordkeuze.

“Uit ons onderzoek onder 5.000 studenten van diverse opleidingen aan de Universiteit Utrecht tussen de 19 en 22 jaar blijkt dat het atrium een belangrijke ontmoetingsplek is. Studenten komen hier samen om met elkaar te brainstormen, aan opdrachten te werken of voor sociaal contact.”

Onderzoek van de Universiteit Utrecht (2024) onder jonge studenten toont aan dat het atrium functioneert als centrale plek voor samenwerking. Hier ontmoeten studenten elkaar niet alleen om studieopdrachten te maken, maar ook voor informele gesprekken en gezamenlijke ideevorming.

Waarom is dit correct?

• Volledig eigen woorden en zinsstructuur
• Dezelfde betekenis behouden
• Bronvermelding aanwezig
• Natuurlijke en vloeiende tekst

Uit onderzoek onder 5.000 studenten van verschillende opleidingen aan de UU tussen 19 en 22 jaar blijkt dat het atrium een belangrijke ontmoetingsplaats is. Studenten komen hier bij elkaar om te brainstormen, opdrachten te maken of voor sociale contacten (Universiteit Utrecht, 2024).

Waarom is dit fout?

• Te veel letterlijke overnames (belangrijke ontmoetingsplaats/plek)
• Zinsstructuur blijft vrijwel identiek
• Alleen enkele woorden zijn vervangen door synoniemen
• Dit wordt gezien als plagiaat, ondanks de bronvermelding

Een goed parafraseren betekenis voorbeeld laat zien dat het niet alleen gaat om woorden vervangen. Je moet de inhoud van de bron echt begrijpen en vervolgens in je eigen schrijfstijl opnieuw vertellen. De foutieve parafrase hierboven is slechts een oppervlakkige aanpassing, terwijl de correcte parafrase de informatie volledig herformuleert.

Correcte bronvermelding is essentieel om plagiaat te voorkomen. Of je nu parafraseert of citeert, je moet altijd aangeven waar de informatie vandaan komt. Dit doe je op twee plekken: in de lopende tekst én in je literatuurlijst.

Bij parafraseren vermeld je de auteursnaam en het jaar direct na je geparafraseerde tekst. Bijvoorbeeld: “Studenten gebruiken verschillende leerstrategieën (De Vries, 2023).” Bij citeren voeg je ook het paginanummer toe: “Parafraseren vereist diepgaand begrip” (De Vries, 2023, p. 45). Je kunt de auteur ook in je zin verwerken: “Volgens De Vries (2023) is parafraseren een complexe vaardigheid.”

Elke bron uit je tekst moet volledig worden opgenomen in je literatuurlijst. Bij een literatuurlijst maken (APA/MLA) volg je specifieke regels per stijl. In APA-stijl noteer je: auteur, jaar, titel, uitgever. Voorbeeld: De Vries, J. (2023). Academisch schrijven voor studenten. Amsterdam University Press. Voor internetbronnen voeg je de URL en datum toe. Gebruik een bronnengenerator voor correcte opmaak.

Zelfs met de beste bedoelingen maken studenten fouten bij het verwerken van bronnen. Door deze veelvoorkomende valkuilen te herkennen, voorkom je onbedoeld plagiaat in je scriptie.

Worstelt je met parafraseren of loop je vast bij het schrijven van je scriptie? Professionele scriptiehulp kan je helpen met structuur, bronvermelding en academische schrijfvaardigheden.

Overweeg ook het gebruik van een plagiaatcheck voordat je je werk inlevert. Dit geeft je zekerheid dat je bronnen correct hebt verwerkt en voorkomt vervelende verrassingen tijdens de beoordeling.